Sulik Nikodem, pseud.: Ładyna, Józef Żywczak, Żywczak, Jodko, Karol Jodko, Karol Sarnowski, Nikodem Sarnowski, Sarnowski, Oleś, Jod (1893–1954), generał brygady Wojska Polskiego.
Ur. 15 VIII w Kamiennej Starej (pow. sokólski), w wielodzietnej rodzinie chłopskiej, był synem Jana i Katarzyny ze Skoczków.
S. przez kilka lat uczył się w domu oraz niesystematycznie (z powodu trudnej sytuacji materialnej rodziców) w gimnazjum w Grodnie. W r. 1911 wysłano go (wg tradycji rodzinnej za namową Elizy Orzeszkowej) do Petersburga (od r. 1914 Piotrogród), gdzie miał wstąpić do Seminarium Duchownego; rozpoczął jednak naukę w tamtejszym katolickim gimnazjum św. Katarzyny, gdzie w kółkach samokształceniowych i dzięki «Bratniej Pomocy» uczył się także historii i języka polskiego. W maju 1915 zdał maturę i od razu został wcielony do armii rosyjskiej. Ukończył w Piotrogrodzie przyspieszony czteromiesięczny kurs we Włodzimierskiej Szkole Wojskowej i mianowany 1 X t.r. chorążym, służył w 163. baonie zapasowym w Czelabińsku na Syberii Zachodniej. Dn. 19 XII został odkomenderowany na Wołyń do 7. baonu marszowego w Starokonstantynowie, a 9 I 1916 do 133. pp symferopolskiego. Podczas ofensywy gen. A. Brusiłowa w bitwie pod Załowcami 23 VII t.r. został ciężko ranny. Odznaczony za odwagę Złotą Szablą św. Jerzego, leczył się w Piotrogrodzie. Dn. 7 I 1917 wrócił do 133. pp, walczącego tym razem na froncie rumuńskim, ale już w lutym t.r. przebywał w szpitalu wojskowym na Krymie w celu rehabilitacji. Ponownie wrócił do pułku w październiku, niebawem jednak zrewolucjonizowani żołnierze usunęli go ze stanowiska dowódcy kompanii karabinów maszynowych. Wyznaczony przez dowódcę pułku na kierownika demobilizacji przy sztabie pułku, dowodził jednocześnie 2. komp. Prawdopodobnie w kwietniu 1918 opuścił pułk i udał się do Mohylowa n. Dnieprem; starał się tam o przyjęcie do I Korpusu Polskiego, ponieważ jednak po rehabilitacji używał laski, został uznany za niezdolnego do służby. W czerwcu t.r. wrócił w strony rodzinne i związał się z powstającą Samoobroną Ziemi Grodzieńskiej; w listopadzie był delegatem pow. sokólskiego na jej zjazd założycielski. W okolicy Dąbrowy Grodzieńskiej (obecnie Białostockiej) zorganizował niewielki oddział wojskowy, który w chwili wycofywania się Niemców z pow. grodzieńskiego zajął miejscowość Różany Stok; objął tam dowództwo Komendantury nr 15, powstałej w ramach struktur terenowych Samoobrony. W poł. listopada był przez kilka dni więziony przez Niemców. Dn. 7 XII został szefem Komendantury nr 11 w Nowym Dworze koło Grodna; zorganizował tam kompanię wojska. W styczniu 1919 przedostał się do Ostrowi Maz., gdzie wstąpił do formowanych oddziałów Dyw. Litewsko-Białoruskiej.
Mianowany podporucznikiem, S. rozpoczął 25 I 1919 służbę w Białostockim Pułku Strzelców pod komendą ppłk. Stefana Pasławskiego. Po rozpoczęciu w lutym t.r. walk polsko-sowieckich został skierowany w pierwszych dniach marca na Front Litewsko-Białoruski i dowodził w pułku 6. komp., najpierw czasowo (17 IV – 1 VI t.r.), potem na stałe. Uczestniczył w walkach koło Wołkowyska, w ofensywie i zdobyciu Słonimia, Baranowicz i Nowogródka, a następnie w bitwach pod Stołowiczami, Horodyszczem i Mińskiem oraz w obronie przyczółka mostowego pod Borysowem, gdzie został dwukrotnie ranny. Od 15 X przebywał w szpitalu i do pułku, działającego wówczas w rejonie Sejn i Suwałk, a następnie Szyrwint wrócił w poł. stycznia 1920. Awansowany w lutym t.r. do stopnia porucznika, został oficerem zawodowym WP, wyznaczonym na oficera operacyjnego i ordynansowego Białostockiego Pułku Strzelców. Latem uczestniczył w walkach odwrotowych na północny wschód od Wilna; przekroczywszy z pułkiem granicę litewską, został 18 VII wraz ze swą jednostką internowany w obozie w Kownie; podjęta niebawem próba ucieczki skończyła się niepowodzeniem.
Dn. 18 XII 1920 został S. zwolniony z obozu. Po powrocie do kraju służył od 22 I 1921 jako oficer sztabowy, a od 16 II t.r. jako dowódca kompanii w macierzystym Białostockim Pułku Strzelców, przeformowanym wówczas na 79. pp. Od 16 III był adiutantem w 40. brygadzie piechoty, po czym 27 VI wrócił do 79. pp. T.r. awansował do stopnia kapitana piechoty ze starszeństwem z 1 VI 1919. Od 1 VIII do 1 XI 1921 przebywał na kursie dowódców batalionów w Centrum Wyszkolenia we Lwowie, a w r. akad. 1921/2 był słuchaczem Wydz. Prawa USB. Od 16 V 1922 służył kolejno w dywizyjnej szkole piechoty, jako pierwszy oficer sztabu 29. DP w Grodnie, oraz w Komendzie Obozu Warownego Wilno. Następnie wszedł w skład sztabu grupy operacyjnej płk. Pasławskiego, która w poł. lutego 1923 zajęła część pasa neutralnego rozgraniczającego Litwę od Polski; potem wrócił do 29. DP jako nadetatowy oficer sztabu i w r. 1925 pełnił w zastępstwie obowiązki szefa sztabu oraz drugiego oficera sztabu. We wrześniu 1926 objął dowództwo 3. komp. 76. pp w Grodnie. Po odrzuceniu w r. 1927 jego wniosku o przyjęcie do Wyższej Szkoły Wojennej przeszedł do służby w administracji wojskowej. Za namową Pasławskiego, wówczas generalnego inspektora Straży Celnej, objął 1 IX t.r. komendę Centralnej Szkoły Straży Celnej w Górze Kalwarii. Awansowany do stopnia majora ze starszeństwem z 1 I 1928, został w lutym 1929 kierownikiem Okręgowego Urzędu Wychowania Fizycznego i Przysposobienia Obronnego Okręgu Korpusu nr VIII w Toruniu. W marcu 1932 wrócił do służby liniowej i został mianowany dowódcą 2. baonu detaszowanego 65. pp oraz komendantem garnizonu Gniew. Dn. 10 VI 1933 przeszedł do służby w Korpusie Ochrony Pogranicza (KOP); awansowany do stopnia podpułkownika ze starszeństwem z 1 I 1935, był w KOP dowódcą baonu «Dederkały» (do 17 IV t.r.), a następnie przez kolejne dwa lata baonu «Stołpce». W kwietniu 1937 został zastępcą dowódcy pułku KOP «Baranowicze»; odkomenderowany w październiku t.r., objął dowództwo baonu fortecznego KOP «Sarny».
W kampanii wrześniowej 1939 r. dowodził S. odtworzonym pułkiem KOP «Sarny» w składzie Grupy Operacyjnej gen. Wilhelma Orlika-Rückemanna. Dn. 13 IX t.r. otrzymał rozkaz przetransportowania podległych sobie oddziałów do Lwowa (akcja montowania tzw. przedmościa rumuńskiego), ale po agresji sowieckiej, 17 IX, odwołał rozkaz ewakuacji i obsadził ponownie dopiero co opuszczone fortyfikacje. Po parodniowych ciężkich walkach w rejonie Sarn (na umocnionej linii Słuczy), pułk S-a wycofał się 20-22 IX do rejonu Kuchecka Wola – Moroczno, a następnie uczestniczył w bitwach pod Szackiem i Wytycznem (28 IX – 1 X). S. uniknął niewoli sowieckiej i 13 X przybył do Warszawy, gdzie wstąpił do organizacji «Tajny KOP», a następnie Komendy Obrońców Polski związanej ze Służbą Zwycięstwu Polski (SZP). Wyznaczony przez komendanta SZP gen. Michała Tokarzewskiego-Karaszewicza na zastępcę wileńskiego dowódcy wojewódzkiego (ppłk. Janusza Gaładyka), wyruszył 11 XI z dokumentami na nazwisko Franciszek Żywczak do Wilna. Aresztowany przez pograniczników sowieckich, był więziony w Sopoćkiniach i Augustowie. Po zwolnieniu 8 XII dotarł do okupowanego przez Litwinów (od 28 X) Wilna; tam dowiedział się, że władze litewskie aresztowały i internowały w Kownie ppłk. Gaładyka. Rozpoczął wówczas organizowanie dowództwa wojewódzkiego SZP, obejmującego całą Wileńszczyznę (tj. obszary pod okupacją zarówno litewską, jak sowiecką); współpracował z przewidywanym na dowódcę ppłk. Adamem Obtułowiczem z Kół Pułkowych oraz mjr. Władysławem Kamińskim, założycielem Komitetu Walki o Wyzwolenie. W następstwie sprzeciwu części działaczy wobec Obtułowicza, na zebraniu konspiracyjnych ugrupowań i stronnictw 28 XII został mianowany dowódcą wojewódzkim SZP na Wileńszczyźnie (jego zastępcami zostali Kamiński i Obtułowicz) oraz powołał sztab organizacji wileńskiej. Równocześnie pełnił funkcję przewodniczącego Rady Wojewódzkiej Obrony Narodowej, organu doradczego przy dowództwie SZP, złożonego z przedstawicieli partii politycznych i kurii metropolitalnej. Mimo to na początku r. 1940 przychodziły z Warszawy i Paryża instrukcje dla Obtułowicza jako dowódcy wojewódzkiego, co traktowano jako przejaw nieufności wobec S-a; dopiero rozkaz Stefana Roweckiego z 26 II t.r., kierujący Obtułowicza na Nowogródczyznę w celu zorganizowania tam nowego okręgu, unormował sytuację. S. został wówczas Komendantem Samodzielnego Okręgu ZWZ Wilno (jego zastępcami byli Kamiński i mjr Aleksander Krzyżanowski), choć oficjalnie mianował go Komendant Główny ZWZ gen. Kazimierz Sosnkowski dopiero 4 V; równocześnie bezpośrednio dowodził częścią Okręgu Wileńskiego – miastem Wilnem (krypt. Dwór). Przekształcając SZP w ZWZ zorganizował S. zalążki wywiadu, łączności i organów sprawiedliwości. Dokonał konsolidacji działających w Wilnie ok. 40 grup niepodległościowych. Od początku r. 1940 przeprowadzał wraz z mjr. Krzyżanowskim tzw. akcję scaleniową i skupił pod swoim dowództwem ok. 3 tys. ludzi, w tym oddziały zbrojne Komendy Miasta Wilna i komórkę tzw. legalizacji. Przyczynił się do wydawania od wiosny t.r. tajnego pisma „Polska w Walce”, do którego sam dostarczał materiały. Po włączeniu Wileńszczyzny do ZSRR (16 VI) obszar działania S-a znalazł się już w całości pod okupacją sowiecką. Awansowany w lipcu 1940 do stopnia pułkownika (decyzję dostarczono mu we wrześniu t.r.), zachowywał w tym czasie szczególną ostrożność; posługując się nazwiskiem Nikodem Sarnowski, na pewien czas opuścił Wilno. Na fali aresztowań, które osiągnęły apogeum w marcu i kwietniu 1941, także S. 13 IV 1941 został zatrzymany w Wilnie przez NKWD.
Po kilkudniowym pobycie w wewnętrznym więzieniu NKWD w Wilnie został S. przewieziony do Moskwy; od 20 IV 1941 przebywał na Łubiance, od 24 IV t.r. w Lefortowie i od 21 VI ponownie na Łubiance (przez kilka dni siedział w jednej celi z gen. Władysławem Andersem). Był przesłuchiwany kilkadziesiąt razy, a podczas przesłuchań bity (kilkakrotnie do utraty przytomności), torturowany i poddawany naciskom psychicznym, m.in. szantażom represjonowania rodziny (jego żona wraz z najstarszą córką, Zofią, były deportowane w kwietniu 1940 do Kazachstanu). Oskarżony 30 VI 1941 jako wróg państwa, stanął 29 VII t.r. wraz z Kamińskim przed Kolegium Wojskowym Sądu Najwyższego ZSRR; obaj zostali skazani na karę śmierci przez rozstrzelanie oraz na konfiskatę mienia. S-a osadzono w celi śmierci w więzieniu na moskiewskich Butyrkach. Jednak w następstwie podpisanego 30 VII układu Sikorski–Majski oraz dzięki interwencji gen. Andersa u komisarza ludowego spraw wewnętrznych ZSRR Ł. P. Berii i jego zastępcy W. N. Mierkułowa przewieziono go nocą z 8 na 9 VIII z powrotem na Łubiankę. Dn. 13 VIII został powiadomiony o treści układu i o zamianie kary śmierci na 10 lat pobytu w łagrze; 15 VIII został zwolniony.
S. zgłosił się do Polskiej Misji Wojskowej w Moskwie i otrzymał stanowisko szefa komisji mobilizacyjnej Armii Polskiej w ZSRR. Jego zadaniem były m.in. wyjazdy do łagrów i werbunek ich więźniów do polskiego wojska (już w sierpniu 1941 był w obozie Juża w Talicy i Suzdalu). Dn. 15 IX t.r. w Tatiszczewie objął w 5. DP gen. Mieczysława Boruty-Spiechowicza dowództwo 13. pp (tzw. Pułk Rysiów). Ze względu na ojcowski stosunek do żołnierzy nazywany był przez nich «Tatą Rysiem». Razem z pułkiem został pod koniec stycznia t.r. odkomenderowany do Dżałał-Abadu w Kirgizji. W marcu 1942 odszedł z pułku i objął dowództwo piechoty dywizyjnej 7. DP, dowodzonej przez płk. Leopolda Okulickiego w Kermine w Uzbekistanie. Od 5 VII t.r. był komendantem Centrum Wyszkolenia Armii. We wrześniu ewakuował się z wojskiem polskim z Krasnowodzka przez Morze Kaspijskie do Pahlevi w Iranie.
W Armii Polskiej na Wschodzie objął S. na początku czerwca 1943 stanowisko p.o. dowódcy 5. Kresowej DP (KDP), stacjonującej w Kirkucie w Iraku; uczestniczył wówczas w inspekcji dywizji przez naczelnego wodza gen. Władysława Sikorskiego. Dn. 6 VIII t.r. został mianowany dowódcą tej jednostki, wchodzącej w skład II Korpusu Polskiego gen. Andersa. Dn. 18 IX ukończył trwający od 30 VIII kurs wyższych dowódców. We wrześniu przybył wraz z 5. KDP do Palestyny i kwaterował 20 km od Gazy (rejon Mughazi-Nuseirat). W listopadzie brał udział w spotkaniu wyższych oficerów II Korpusu z dokonującym inspekcji naczelnym wodzem gen. Sosnkowskim. Po odbytych w listopadzie i grudniu sześciotygodniowych ćwiczeniach w Libanie znalazł się wraz z 5. KDP w Egipcie w obozie w Quassassin, a w lutym 1944 został przerzucony do Włoch, gdzie 1 III t.r. otrzymał awans na stopień generała brygady. Na czele 5. KDP walczył w kampanii włoskiej II Korpusu, m.in. pod Volturno i nad rzeką Sangro. Pod Monte Cassino dowodzona przez S-a dywizja zdobyła m.in. kluczową pozycję obrony niemieckiej – wzgórza «Widmo» i San Angelo (17–18 V), a następnie wzięła udział w walkach w obszarze Piedimonte (19–25 V). S. dowodził również w działaniach nad Adriatykiem, m.in. nad rzekami Fiumicello i Musone w pierwszej dekadzie lipca (operacja loretańska). W nocy z 7 na 8 VII uległ tam wypadkowi samochodowemu i leczył się w szpitalu. Do dywizji wrócił ok. 20 VIII; przejął dowodzenie z rąk płk. Klemensa Rudnickiego i uczestniczył w natarciu na pozycje niemieckie w rejonie rzek Metuaro, Cesano i Foglia. Następnie kontynuował walkę w Apeninach północnych; zimą 1944/5 zajął ze swoją dywizją pozycje obronne nad rzeką Senio, a w kwietniu 1945 uczestniczył w zajęciu Bolonii.
Po zakończeniu wojny 5. KDP pod dowództwem S-a pełniła przez ok. rok służbę wartowniczą na terenie Włoch, m.in. przy obozach jenieckich, portach i lotniskach. S. opatrzył w tym czasie wstępem książkę „Kresowa walczy w Italii” (Rzym 1945). W r. 1945 współtworzył pismo „Na szlaku Kresowej” i zamieścił w nim artykuły m.in. Pismo – przyjaciel odważny, wieczny i mądry (1945 nr 1) oraz przemówienia i rozkazy: Rozkaz na zakończenie działań wojennych we Włoszech (1945 nr 5 <23>), Rozkaz na dzień Święta Dywizji i Przemówienie [...] na święto 5. Kresowej (oba 1945 nr 8–9 <26–27>). W lutym t.r. zaprotestował przeciw decyzjom konferencji jałtańskiej i opowiedział się za «zbrojnym marszem» na Rzym. W maju 1946 większość oficerów jego dywizji zaprotestowała przeciw decyzji dowództwa brytyjskiego rozwiązującego PSZ (tzw. bunt 5. dyw.). Od wiosny t.r. czynił S. starania o zorganizowanie przyjazdu z Polski swoich dzieci: Marii, Anny i Bolesława; dopiero wczesną jesienią t.r. nielegalnie, pod fałszywymi nazwiskami, wydostały się z Polski i przybyły do Włoch. Jesienią t.r. II Korpus Polski wraz z dowodzoną przez S-a 5. KDP przeniesiono do Wielkiej Brytanii. Po formalnym rozwiązaniu PSZ przez Brytyjczyków S. wstąpił 30 XII do Polskiego Korpusu Przysposobienia i Rozmieszczenia i zamieszkał początkowo w Amesbury, potem w South Harrow, a następnie wraz z rodziną w Londynie. Jako jedyny z piętnastu generałów PSZ, którym władze brytyjskie przyznały jednorazowe zapomogi w wysokości 1 tys. funtów i pożyczki w wysokości 2 tys. funtów, odmówił ich przyjęcia.
Pod koniec l. czterdziestych zamieszkał S. wraz z żoną u córki Anny, żony Kazimierza Sabbata (zob.), a swój londyński dom wynajmował. Dodatkowo zarobkował, prowadząc dorywczo księgowość w firmie Sabbata «Limba». Organizował koła oddziałowe oraz Związek Kół Oddziałowych 5. KDP, w którym został prezesem. Był członkiem Stow. Polskich Kombatantów, Związku Ziem Wschodnich, Koła Żołnierzy AK, oraz Koła Generałów i Pułkowników byłych Wyższych Dowódców. Brał udział w pracach Studium Polski Podziemnej i wchodził do jego Rady. Był współzałożycielem Niezależnej Grupy Społecznej i z jej ramienia wszedł w r. 1951 w skład Rady Narodowej RP; od stycznia 1952 pracował w jej komisji spraw zagranicznych i wojskowej. Krótko należał do Ligi Niepodległości, ale zrezygnował na początku r. 1953, po wyborze na przewodniczącego ZHP poza granicami Kraju. Nadal publikował w piśmie „Na szlaku Kresowej”, będącym wówczas organem Związku Kół Oddziałowych 5. KDP (m.in. we wrześniu 1950 ogłosił tam artykuł Nakaz chwili); współpracował też z „Wiadomościami Wojskowymi 2. Korpusu” (w zesz. nr 3 z r. 1946 ogłosił artykuł Od kryzysu do włamania: ze wspomnień i nastrojów). Zmarł nagle 14 I 1954 w Londynie, został pochowany 21 I na cmentarzu Brompton. Dn. 12 IX 1993 prochy S-a i jego żony sprowadzono do kraju i złożono na cmentarzu przykościelnym w rodzinnej wsi Kamiennej Starej, gdzie w r. 2001 odsłonięto pomnik z pamiątkowym napisem. S. był odznaczony m.in.: Orderem Virtuti Militari V kl. (1919) i IV kl. (1944), Krzyżami Kawalerskim (1928) i Komandorskim (1954, pośmiertnie) Orderu Odrodzenia Polski, Krzyżem Niepodległości z Mieczami, Złotym Krzyżem Zasługi (1933), Złotym Krzyżem Zasługi z Mieczami (1943), czterokrotnie Krzyżem Walecznych, m.in. za wojnę 1919, za pracę konspiracyjną na Wileńszczyźnie i za walki we Włoszech, Medalem Za Wojnę 1918–1920, Medalem Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości i Krzyżem Pamiątkowym Monte Cassino (z numerem piątym) oraz odznaczeniami zagranicznymi: brytyjskimi Order of the British Empire Military Division (1945) i 1939–1945 Star oraz Italy Star, włoskimi Croce al Valor Militare (1946) i Ordine Dei SS. Maurizio e Lazzaro (1946), a także amerykańskim Legion of Merit, in the Degree of Commander (1946).
W małżeństwie zawartym 2 VIII 1921 z Anielą z Tarasiewiczów (1895–1963), nauczycielką, działaczką społeczną i harcerską, deportowaną w kwietniu 1940 do Kazachstanu, następnie służącą w PSZ, miał S. trzy córki: Zofię (ur. 1922), zamężną za Jarosławem Żabą, deportowaną do Kazachstanu wraz z matką, służącą w kompanii Pomocniczej Służby Kobiet, a następnie w plutonie łączności 5. KDP, uczestniczkę bitwy pod Monte Casino, Annę (ur. 1924), zamężną Sabbatową, i Marię Anielę (ur. 1925), zamężną za Władysławem Polaszkiem; wszystkie działały w środowisku polskiej emigracji w Wielkiej Brytanii. Miał także syna Bolesława Andrzeja (ur. 1929), dziennikarza i krytyka filmowego, reżysera i scenarzystę filmów dokumentalnych oraz fabularnych, współpracownika paryskiej „Kultury” i Radia Wolna Europa, związanego ze środowiskiem Komitetu Obrony Robotników, do r. 1991 przebywającego na emigracji, potem m.in. przewodniczącego Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji (XII 1995 – IV 1999).
Pośmiertnie opublikowano S-a: Okruchy wspomnień (oprac. K. Filipow, Białystok 1993), Wspomnienia z konspiracji w Okręgu Wilno (oprac. K. Tarka, w: „Generał Nikodem Sulik o SZP-ZWZ na Wileńszczyźnie”, „Dzieje Najnowsze” 2000 nr 4) i Rozkaz gen. Nikodema Sulika do żołnierzy 5. Kresowej DP wydany 8 maja 1945 roku z okazji zakończenia działań we Włoszech (fragmenty, „Rzeczpospolita” 2007 nr 53, dod. „Chwała Oręża Pol.” nr 32). W r. 1994 powstał o S-u telewizyjny film dokumentalny (reż. Z. Wawer, K. Filipow). Jego imieniem nazwano strażnicę Straży Granicznej we Włodawie i na jej budynku umieszczono poświęcono mu tablicę pamiątkową z portretem.
Encyklopedia polskiej emigracji i Polonii, Tor. 2005 V 26; Generałowie II Rzeczypospolitej, W. 1990 s. 303–8; Kawalerowie Virtuti Militari, II cz. 1 s. 144 (fot.); Kosk H. P., Generalicja polska, Pruszków 2001 II 193–4 (fot.); Kryska-Karski–Żurakowski, Generałowie, s. 150; Suchcitz A., Non omnis moria… Polacy na londyńskim cmentarzu Brompton, W. 1992 s. 80–1; Władze RP na Obczyźnie podczas II wojny światowej, Red. Z. Błażyński, Londyn 1994 I; – Bielski R., Życie społeczne i kulturalne emigracji, W. 1999 I, III; [Bujnowski J.] Walter-Alf-Wilk, Adiutant Komendanta Miasta Wilna ZWZ „ZHP. Biul. Inform. Naczelnictwa. Dod. do Wiad. Urzęd.” (Londyn) 1954 nr 10; Burel E., Dąbrowa uczciła pamięć Rodaka. Generał Nikodem Sulik zajmuje należne mu miejsce w polskim panteonie sławy, „Kur. Podlaski” 1989 nr 181 (fot.); Czarnocka H., Generał Nikodem Sulik. W 20 rocznicę śmierci, „Ognisko Harcerskie” T. 1–3: 1974 nr 1 s. 19–24 (fot.); taż, Generał Nikodem Sulik. W 20 rocznicę śmierci „Tydzień Pol.” (Londyn) 1974 nr z 2 II (fot.); taż, W 25-lecie zgonu gen. bryg. Nikodema Sulika, „Dzien. Pol. i Dzien. Żołnierza” (Londyn) 1979 nr 2 s. 12; Damski Z., Zaczął pod Sarnami: generał Sulik, „Spocznij. Polska Zbrojna. Magazyn” 1996 nr 36 (fot.); Działania 2. Korpusu we Włoszech, Red. S. Biegański, Londyn 1963 s. 231; Filipow K., Generał Nikodem Sulik (Kamienna Stara 1893 – Londyn 1954), Białystok 1996 (fot.); tenże, Kresowy generał – początki wojskowej kariery, „Zeszyt Nauk. Muz. Wojska” 1990 z. 4 s. 115–19; tenże, Generał Nikodem Sulik, w: Korpus Ochrony Pogranicza. Materiały z Konferencji Naukowej w 80-rocznicę powstania Korpusu Ochrony Pogranicza, Kętrzyn 2005 s. 252–63; Hęciak B., 503 poległych i 1531 rannych uczczono na wzgórzu 575 w 45 rocznicę bitwy pod Monte Cassino, „Dzien. Pol.” (Londyn) 1989 nr z 7 VII (fot.); Kiałka S. T., Legenda wileńskiej konspiracji. Materiały biograficzne i pisma wybrane, Bydgoszcz 2000 (fot.); Kierownictwo obozu niepodległościowego na obczyźnie 1945–1990, Red. A. Szkuty, Londyn 1996 III; Konopka A., Prochy generała Sulika spoczęły w Kamiennej Starej, „Polska Zbrojna” 1994 nr 179; Kospath-Pawłowski E. i in., 5. Dywizja Piechoty w dziejach oręża polskiego, Pruszków 1997; Kresowa walczy w Italii, Oprac. L. Paff, Kr. 1992; Lewandowska S., Losy Wilnian. Zapis rzeczywistości okupacyjnej. Ludzie, fakty, wydarzenia 1939–1945, W. 2004; Mierzwiński Z., Generałowie II Rzeczypospolitej: Generał Nikodem Sulik, „Stolica” 1988 nr 22 s. 15 (fot.); Nicman Z., Gen. bryg. Nikodem Sulik (1893–1954) w 100 rocznicę urodzin, „Polska Zbrojna” 1993 nr 170; Niwiński P., Garnizon konspiracyjny miasta Wilna, Tor. 1999 s. 49–56, 78 (fot.); Pawłowski J., Nikodem Sulik (1893–1954), W. 2003; 5 Kresowa Dywizja Piechoty 1941–1986. Program jubileuszowy, Londyn 1986 (fot.); Pustkowska M., Za kulisami rządu polskiego na emigracji, W. 2000; Rezler M., Podpułkownik Nikodem Sulik dowódca pułku KOP «Sarny», w: Korpus Ochrony Pogranicza w 70 rocznicę powołania. Materiały z konferencji, Red. L. Grochowski, Kętrzyn 1994 s. 103–10; Roman W. K., Konspiracja polska na Litwie i Wileńszczyźnie. Wrzesień 1939 – czerwiec 1941. Lista aresztowanych, Tor. 2002 s. 186 poza indeksem; taż, Nikodem Sulik – szkic do portretu, „Studia z Dziej. Pol. Historiografii Wojsk.” T. 6: 2002 s. 49–62; taż, 60 lat temu w Wilnie, „Tydzień Pol. Dzien. Pol. i Dzien. Żołnierza” (Londyn) 2001 nr 14 (84) s. 10–11, nr 15 (90) s. 10–11; taż, Za Polskę do celi śmierci: śledztwo i proces Nikodema Sulika, Tor. 2001 (fot.); Romanowski A., Nikodem Sulik od stepowych stanic, w: tenże, Jak oszukać Rosję?, Kr. 2002 s. 185–96; tenże, Ostatni obrońca Kresów, „Tyg. Powsz.” 1991 nr 1; Suchcitz A., Rzecz o «tacie» Suliku, „Dzien. Pol. i Dzien. Żołnierza (Londyn) 1997 nr 192; Sulik B., Przeniesienie prochów gen. N. Sulika do Polski, „Dzien. Pol.” (Londyn) 1993 nr z 26 X; Sylwetki kobiet-żołnierzy. Służba Polek na frontach II wojny światowej, Red. K. Kabzińska, Tor. 2003 XLI; Szawłowski R., Wojna polsko-sowiecka 1939, W. 1995 I–II; Tomaszewski L., Kronika wileńska, 1939–1941, W. 1994 s. 166–7 (fot.); tenże, Wileńszczyzna lat wojny i okupacji 1939–1945, W. 1999 s. 668–9 (fot.); Wańkowicz M., Bitwa o Monte Cassino, W. 1992 s. 130, 154–5; Wołkonowski J., Okręg Wileński Związku Walki Zbrojnej Armii Krajowej w latach 1939–1945, W. 1996 s. 27–30, 33–7, 66 (fot.); – AK w dokumentach, I–II; Anders W., Bez ostatniego rozdziału. Wspomnienia z lat 1939–1960, Londyn 1989 s. 60, 77; Blum A., O broń i orły narodowe…, Pruszków 1997 s. 13, 18; Dziennik Personalny (Londyn) R. 29: 1946 nr 4, 6; Flisiński W., Od łagrów Komi do winnic Italii. Dziennik wojenny, L. 1992 s. 199; Kucharski K., Konspiracyjny ruch niepodległościowy w Wilnie w okresie od września 1939 do maja 1941 roku, Bydgoszcz 1994; Rocznik oficerski, W. 1923, 1924, 1928, 1932; Szczepański W., Pogrzeb gen. Sulika – odpowiada prezes 5 KDP, „Dzien. Pol.” (Londyn) 1993 nr z 3 XI; tenże, Wspomnienie. Generał Nikodem Sulik, „Dzien. Pol.” (Londyn) 1989 nr 4; – Nekrologi i wspomnienia pośmiertne: „Biul. Inform. Koła b. Żołnierzy 14 Baonu Strzelców Wil.” 1954 nr z 1 II, „Dzien. Pol.” (Londyn) 1964 nr z 1 II (fot.), „Dzien. Pol. i Dzien. Żołnierza” (Londyn) 1954 nr 13, „Fotorama” 1964 nr z lutego, „Głos Wpol.” 1994 nr 213, „Kombatant Pol.” 1954 nr 2, „Na szlaku Kresowej” 1954 s. 38, „Orzeł Biały” 1954 nr 5, „Prawo i Życie” 1994 nr 36 s. 11, „Przekrój” 1995 nr 31 s. 40–1; – CAW: Kolekcja Generałów, akta personalne, sygn. 15737; Ministry of Defence, APC Polish Enquiries w Middlesex (Wielka Brytania): Akta personalne S-a, sygn. P/6172; Studium Polski Podziemnej w Londynie: Akta personalne S-ego, sygn. TP 3; – Zbiory rodzinne w Londynie, Alderley Egde i Warszawie: Anny Sabat, Marii Polaszek, Zofii Żaby i Bolesława Sulika; – Informacje Anny Sabat z Londynu (1986, 2008) i Bolesława Sulika z W. (2008).
Wanda Krystyna Roman